Κύστες Ωοθηκών πριν την Εμμηνόπαυαση

Τι είναι οι ωοθήκες;

Οι ωοθήκες είναι τα αναπαραγωγικά όργανα της γυναίκας που παράγουν τις γυναικείες ορμόνες και απελευθερώνουν ένα ωάριο από το ωοθυλάκιο κάθε μήνα κατά τις γόνιμες ημέρες. Το ωοθυλάκιο έχει συνήθως μέγεθος 2-3 cm, αλλά κάποιες φορές μπορεί να είναι και μεγαλύτερο.

Τι είναι μια κύστη ωοθήκης;

Μια ωοθηκική κύστη είναι μια μεγάλη (πάνω από 3 cm) γεμάτη υγρό κύστη που αναπτύσσεται στην επιφάνεια ή και εντός της ωοθήκης. Το μέγεθός της μπορεί να ποικίλει από μερικά εκατοστά έως το μέγεθος ενός μεγάλου πεπονιού.

Οι ωοθηκικές κύστες μπορεί να έχουν λεπτό τοίχωμα και να περιέχουν μόνο υγρό (γνωστές ως απλές κύστες) ή να είναι πιο σύνθετες, περιέχοντας πυκνό υγρό, αίμα ή στερεά στοιχεία.

Απλή κύστη ωοθήκης

Σύνθετη κύστη ωοθήκης

Υπάρχουν διάφορα είδη ωοθηκικών κύστεων που μπορεί να εμφανιστούν πριν την εμμηνόπαυση.

Οι πιο συνηθισμένες είναι:

• Απλή κύστη: Είναι συνήθως ένα μεγάλο ωοθυλάκιο, το οποίο συνεχίζει να μεγαλώνει μετά την απελευθέρωση του ωαρίου. Είναι οι πιο συχνές κύστες που εμφανίζονται πριν την εμμηνόπαυση και συνήθως εξαφανίζονται σε μερικούς μήνες.
• Ενδομητρίωμα: Ενδομητρίωση είναι η κατάσταση κατά την οποία τα κύτταρα από το εσωτερικό της μήτρας (ενδομήτριο) αναπτύσσονται εκτός μήτρας. Όταν αυτά εντοπίζονται στις ωοθήκες μπορεί να οδηγήσουν στη δημιουργία κύστεων γνωστών ως ενδομητριωμάτων.
• Δερμοειδής κύστη: Προέρχονται από τα κύτταρα που δίνουν τα ωάρια και συνήθως περιέχουν διάφορους ιστούς όπως τρίχες και λίπος. 

Άλλα είδη ωοθηκικών κύστεων είναι πιο σπάνια.

Η τεράστια πλειοψηφία των κύστεων που εμφανίζονται πριν την εμμηνόπαυση είναι καλοήθεις. Η εμφάνιση καρκίνου σε αυτές τις ηλικίες είναι σπάνια (1 στις 1000).

Πόσο συχνές είναι οι κύστες ωοθήκης;

Οι ωοθηκικές κύστες είναι πολύ συχνές. Οι περισσότερες γυναίκες δεν έχουν επίγνωση ότι φέρουν κύστες καθώς δεν προκαλούν συνήθως συμπτώματα και εξαφανίζονται μόνες τους μετά από κάποιο χρονικό διάστημα. 

Παρόλα αυτά περίπου 1 στις 10 γυναίκες θα χρειαστεί χειρουργείο για αφαίρεση κύστης σε κάποια φάση στη ζωή της.

Τι συμπτώματα μπορεί να έχω;

Οι περισσότερες κύστες ανευρίσκονται κατά τύχη, συνήθως κατά τον προληπτικό έλεγχο. Επομένως, γίνεται αντιληπτό ότι τις περισσότερες φορές δεν υπάρχουν καθόλου συμπτώματα.

Παρόλα αυτά, ίσως εμφανίσετε ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα:

• Κοιλιακό άλγος
• Επίπονες περιόδους ή αλλαγή στο μοτίβο των αιμορραγιών
• Πόνο κατά τη σεξουαλική επαφή
• Πόνο συσχετιζόμενο με το έντερο
• Συχνοουρία
• Αίσθημα κορεσμού ή αλλαγές στην όρεξη για φαγητό
• Διάταση κοιλίας
• Υπογονιμότητα, συνήθως στην περίπτωση ενδομητρίωσης

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση βασίζεται κυρίως στον υπερηχογραφικό έλεγχο, κατά βάση διακολπικά. 1 περίπου στις 10 ύποπτες ωοθηκικές κύστες στην πραγματικότητα αφορούν τις γειτονικές ανατομικά δομές όπως τις σάλπιγγες ή το έντερο.  Με τον υπέρηχο ελέγχουμε το μέγεθος και την εμφάνιση της κύστης καθώς επίσης ελέγχουμε και την άλλη ωοθήκη.

Εάν υπερηχογραφικά μια κύστη κρίνεται ύποπτη, τότε ο έλεγχος περιλαμβάνει και αιματολογικές εξετάσεις. 

Τι θεραπευτικές επιλογές έχω;

Οι θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν είτε την παρακολούθηση (watching and waiting) είτε τη χειρουργική αφαίρεσή της κύστης, εάν αυτή αυξάνεται σε μέγεθος ή κρίνεται ύποπτη. 

Η επιλογή στηρίζεται στην εμφάνιση και το μέγεθος της κύστης καθώς και στα αποτελέσματα των αιματολογικών εξετάσεων.

Πληροφορίες για τις επιλογές αυτές καθώς και τα ωφέλη / μειονεκτήματα, θα σας δίνονται εξατομικευμένα. 

Έχω μία απλή κύστη στην ωοθήκη που δε μου προκαλεί συμπτώματα, ποιες είναι οι επιλογές μου;

• Μια απλή κύστη μικρότερη των 5 cm

Συνήθως δεν απαιτείται θεραπεία. Οι κύστες αυτές τις περισσότερες φορές εξαφανίζονται από μόνες τους σε μερικούς μήνες. Χρήζουν παρακολούθησης.

• Μια απλή κύστη μεταξύ  5 και 7 cm

Στενή παρακολούθηση και ενδέχεται να χρειαστεί χειρουργική αντιμετώπιση

• Μια απλή κύστη μεγαλύτερη των 7 cm

Συνήθως οδηγούμαστε σε χειρουργική επέμβαση. Ενδέχεται να απαιτηθεί και έλεγχος με μαγνητική τομογραφία (MRI).

Μου προτείνεται χειρουργική αφαίρεση της κύστης, ποιο είναι το ιδανικό είδος χειρουργείου;

Σχεδόν πάντα προτείνεται λαπαροσκοπική αφαίρεση της κύστης, που είναι λιγότερο επίπονη και με γρηγορότερη ανάρρωση σε σύγκριση με το ανοιχτό χειρουργείο.

Υπάρχουν όμως κάποιες περιστάσεις που προτείνεται ανοιχτό χειρουργείο ως πρώτη επιλογή για την αφαίρεση της κύστης, όπως όταν αυτή είναι πάρα πολύ μεγάλη σε μέγεθος ή εάν υπάρχει υποψία καρκίνου. 

Σε περίπτωση χειρουργείου θα χρειαστεί να αφαιρεθούν και οι ωοθήκες μου;

Οι ωοθήκες στην τεράστια πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν αφαιρούνται, διότι είναι απαραίτητες για την γονιμότητα, αλλά και επειδή παράγουν κάποιες πολύ σημαντικές ορμόνες στις γυναίκες πριν την εμμηνόπαυση.

Παρόλα αυτά όμως υπάρχουν και κάποιες περιπτώσεις που η ωοθήκη μπορεί να χρειάζεται αφαίρεση. Εάν για παράδειγμα η κύστη είναι πάρα πολύ μεγάλη και έχει ολοκληρωτικά καταλάβει τον υγιή ιστό της ωοθήκης, ή επίσης σε περίπτωση συστροφής της ωοθήκης όπου έχει ήδη νεκρωθεί ή όταν υπάρχει υποψία για καρκίνο. 

Τι συμβαίνει όταν είμαι έγκυος και ο υπέρηχος έχει δείξει ότι έχω μια κύστη ωοθήκης;

Απλές ωοθηκικές κύστες συχνά εντοπίζονται στον υπερηχογραφικό έλεγχο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, οι οποίες κατά το πλείστον εξαφανίζονται καθώς εξελίσσεται η εγκυμοσύνη. 

Εάν η κύστη είναι πολύ μεγάλη ή σύνθετη απαιτείται παρακολούθηση κατά την κύηση. Χειρουργείο απαιτείται μόνο εάν εμφανιστεί πολύ έντονος πόνος εξαιτίας της κύστης ή εάν υπάρχει υποψία για καρκίνο.

Υπάρχει κάτι άλλο που θα πρέπει να γνωρίζω;

• Λαμβάνοντας ορμονοθεραπεία (αντισυλληπτικά) ΔΕΝ βοηθάει στο να εξαφανιστεί μια απλή κύστη ωοθήκης 
• Κάνοντας αφαίρεση υγρού (αναρρόφηση) από μια απλή κύστη τα ωφέλη είναι περιορισμένα καθώς οι πιθανότητες να ξαναγεμίσει είναι πολύ αυξημένες, παρόλα αυτά με τον τρόπο αυτό ενδέχεται να πάρουμε περισσότερες πληροφορίες για το είδος της κύστης αυτής.

Για επιπλέον πληροφορίες δείτε ΕΔΩ