Προδρομικός Πλακούντας - Προδρομικά Ομφαλικά Αγγεία

Τι είναι ο προδρομικός πλακούντας;

Ο πλακούντας αναπτύσσεται μαζί με το έμβρυο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Προσφύεται στο τοίχωμα της μήτρας και συνδέει, μέσω του ομφάλιου λώρου, το έμβρυο με τη μητέρα. Μέσω αυτού, οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά περνούν από τη μητέρα στο έμβρυο. Κατά τον τοκετό εξέρχεται μετά τη γέννηση το νεογνού.

Σε μερικές γυναίκες, ο πλακούντας προσφύεται χαμηλά στη μήτρα και ενδέχεται να καλύπτει ένα τμήμα ή και ολόκληρο τον τράχηλο (κάτω τμήμα της μήτρας). Στις περισσότερες φορές, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ο πλακούντας έχει την τάση να μετακινείται προς τα επάνω καθώς μεγαλώνει η μήτρα. Παρόλα αυτά όμως, σε μερικές περιπτώσεις ο πλακούντας συνεχίζει να παραμένει στο χαμηλότερο τμήμα της μήτρας. Εάν δεν καλύπτει τον τράχηλο, αλλά η απόσταση από το έσω στόμιο του τραχήλου είναι λιγότερο από 2 cm, ονομάζεται χαμηλά προσφυούμενος πλακούντας, ενώ εάν καλύπτει εξ ολοκλήρου τον τράχηλο ονομάζεται προδρομικός πλακούντας.

Ο προδρομικός πλακούντας είναι πιο συχνός εάν είχατε μία ή περισσότερες καισαρικές στο παρελθόν, εάν υποβληθήκατε σε εξωσωματική γονιμοποίηση ή εάν καπνίζετε.

Ποιοι είναι οι κίνδυνοι για εμένα και το μωρό μου;

Ενδέχεται να έχετε κολπική αιμορραγία, ειδικότερα προς το τέλος της κύησης επειδή ο πλακούντας εντοπίζεται χαμηλά στον τράχηλο. Η αιμορραγία λόγω προδρομικού πλακούντα μπορεί να είναι πολύ βαριά και μερικές φορές μπορεί να θέσει σε κίνδυνο εσάς και το μωρό σας. 

Πώς γίνεται η διάγνωση του προδρομικού πλακούντα;

Ο έλεγχος για τη θέση του πλακούντα πραγματοποιείται κατά τη διενέργεια του Β’ επιπέδου (υπερηχογραφικός έλεγχος ανατομίας εμβρύου) μεταξύ 20ης και 22ης εβδομάδας κύησης. 

Στις περισσότερες γυναίκες (90%) που διαγιγνώσκονται με χαμηλά προσφυούμενο πλακούντα στη φάση αυτή, αργότερα και καθώς προχωράει η εγκυμοσύνη ο πλακούντας θα λάβει φυσιολογική θέση και μόνο 1 στις 200 γυναίκες θα καταλήξει να έχει προδρομικό πλακούντα προς το τέλος της κύησης. 

Εάν υπάρχει ιστορικό προηγούμενης καισαρικής, τότε οι πιθανότητες να μετακινηθεί προς τα άνω είναι λιγότερες.

Υποψία για προδρομικό πλακούντα μπορεί να εγερθεί, όταν υπάρχει κολπική αιμορραγία κατά το 2ο τρίμηνο. Η αιμορραγία είναι συνήθως ανώδυνη και ενδεχομένως να ξεκινήσει μετά από σεξουαλική επαφή.

Υποψία επίσης μπορεί να υπάρχει αργότερα στην εγκυμοσύνη, όταν η θέση του εμβρύου δεν είναι η συνηθισμένη, όπως σε περίπτωση ισχιακής προβολής ή εγκάρσιας θέσης.

Τι αλλάζει κατά την παρακολούθηση της κύησης εάν έχω χαμηλά προσφυούμενο πλακούντα;

Εάν διαγνωστεί χαμηλά προσφυούμενος πλακούντας στον υπερηχογραφικό έλεγχο Β’ επιπέδου, τότε θα πρέπει να ελεγχθεί ξανά η θέση του κατά την 32η εβδομάδα για να διαπιστωθεί εάν παραμένει χαμηλός. Μπορεί να χρειαστεί να πραγματοποιηθεί και κολπικός υπέρηχος που παρέχει μεγαλύτερη ακρίβεια. Επίσης στη φάση αυτή ελέγχεται και το μήκος του τραχήλου για να εκτιμηθεί η πιθανότητα για πρόωρο τοκετό και κατά πόσον υπάρχει κίνδυνος κολπικής αιμορραγίας. 

Εάν ο πλακούντας παραμένει χαμηλός ενδέχεται να χρειαστεί ξανά έλεγχος στις 36 εβδομάδες.

Εάν έχετε προδρομικό πλακούντα υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος να γεννήσετε πρόωρα (πριν τις 37 εβδομάδες) και για το λόγο αυτό ενδεχομένως να προταθεί η χορήγηση κορτιζόνης μεταξύ 34ης και 36ης εβδομάδας για την ωρίμανση των πνευμόνων και άλλων οργάνων του εμβρύου.

Εάν ξεκινήσουν οι συσπάσεις της μήτρας νωρίτερα, χωρίς να υπάρχει κάποια αιμορραγία, ενδέχεται να χορηγηθεί τοκόλυση, δηλαδή ειδική αγωγή για τον περιορισμό των συσπάσεων, με σκοπό να κερδηθεί χρόνος ώστε να χορηγηθεί η κορτιζόνη. 

Εάν γνωρίζετε ότι έχετε χαμηλά προσφυούμενο πλακούντα, σε περίπτωση ακόμα και μικρής κολπικής αιμόρροιας θα πρέπει να επικοινωνήσετε άμεσα με το θεράποντα ιατρό και να μεταφερθείτε απευθείας στην κλινική.

Επειδή υπάρχει κίνδυνος αιμορραγίας, για να μειώσουμε την περίπτωση αναιμίας (χαμηλής αιμοσφαιρίνης) προτείνεται η χρήση συμπληρώματος σιδήρου κατά τη διάρκεια της κύησης.

Πώς θα γεννηθεί το μωρό μου;

Εάν η απόσταση μεταξύ πλακούντα και έσω τραχηλικού στομίου είναι πάνω από 2 cm, τότε μπορείτε να δοκιμάσετε για κολπικό τοκετό.

Εάν πάλι ο πλακούντας απέχει λιγότερο από 2 cm από το έσω τραχηλικό στόμιο, κατά τον υπερηχογραφικό έλεγχο στις 36 εβδομάδες, τότε η καισαρική είναι ο ασφαλέστερος τρόπος για τη γέννηση του μωρού σας. Εάν δεν έχετε βαριά ή επαναλαμβανόμενη κολπική αιμορραγία, τότε η καισαρική συνήθως διενεργείται μεταξύ 36ης και 37ης εβδομάδας.

Κατά τη διάρκεια της καισαρικής η πιθανότητα για βαριά αιμορραγία είναι αυξημένη. Υπάρχουν διάφορες επιλογές, φαρμακευτικές και μη, που μας βοηθούν να ελέγξουμε την αιμορραγία, αλλά αν αυτό δεν επιτευχθεί, τότε  η μαιευτική υστερεκτομή μπορεί να είναι η μοναδική λύση. 

Στην περίπτωση προδρομικού πλακούντα η πιθανότητα για ανάγκη μετάγγισης είναι επίσης αυξημένη.

Τι είναι ο διεισδυτικός πλακούντας;

Είναι μια σπάνια επιπλοκή της κύησης (περίπου 1 στις 1200) κατά την οποία ο πλακούντας καθώς αναπτύσσεται, διεισδύει εντός της μυϊκής στιβάδας της μήτρας κάνοντας δύσκολη την αφαίρεσή του μετά τη γέννηση του εμβρύου.

Ο διεισδυτικός πλακούντας είναι πιο συχνός σε γυναίκες που έχουν προδρομικό πλακούντα και είχαν στο παρελθόν μία ή περισσότερες καισαρικές, μπορεί όμως να συμβεί και σε γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε κάποιο άλλου είδους χειρουργείο στη μήτρα όπως π.χ. αφαίρεση ινομυωμάτων. Είναι πιο συχνό εάν η ηλικία της γυναίκας είναι άνω των 35 ετών και μετά από εξωσωματική γονιμοποίηση.

Εάν υπάρχει υποψία διεισδυτικού πλακούντα στον υπερηχογραφικό έλεγχο, τότε ενδέχεται επιπλέον εξετάσεις, όπως η μαγνητική τομογραφία (MRI), να είναι βοηθητικές στη διάγνωση, αλλά μόνος τρόπος να βεβαιωθεί αυτό καθώς και να ανακαλυφθεί ο βαθμός της διείσδυσης είναι κατά τη διάρκεια του χειρουργείου από το μαιευτήρα που εκτελεί την καισαρική.   

Στην περίπτωση διεισδυτικού πλακούντα, αιμορραγία μπορεί να προκύψει κατά την προσπάθεια αφαίρεσης του πλακούντα μετά τη γέννηση του εμβρύου. Η αιμορραγία μπορεί να είναι τόσο βαριά που ενδέχεται να είναι αναγκαία  η εκτέλεση μαιευτικής υστερεκτομής. Επιπλέον υπάρχει κίνδυνος τραυματισμού της ουροδόχου κύστης, ο οποίος εξαρτάται από το βαθμό διείσδυσης του πλακούντα.

Η εκάστοτε περίπτωση είναι διαφορετική, αλλά εάν δεν υπάρχουν ιδιαίτερες επιπλοκές συνήθως προγραμματίζεται καισαρική μεταξύ 35ης και 37ης εβδομάδας.  

Εάν η διάγνωση έχει επιτευχθεί πριν τον τοκετό, τότε μπορεί να συζητηθεί το ενδεχόμενο προγραμματισμένης μαιευτικής υστερεκτομής (αφαίρεση της μήτρας μαζί με τον πλακούντα αμέσως μετά τη γέννηση του εμβρύου).

Σε μερικές περιπτώσεις ενδέχεται να αποφασιστεί να αφεθεί ο πλακούντας εντός της μήτρας μετά τη γέννηση του εμβρύου με σκοπό να συρρικνωθεί και να αποπέσει μετά από μερικές εβδομάδες ή μήνες. Δυστυχώς, αυτού του είδους η αντιμετώπιση δεν είναι συνήθως επιτυχής και σχετίζεται με πολύ βαριές επιπλοκές όπως αιμορραγία και λοίμωξη. Επίσης μερικές από αυτές τις γυναίκες ενδέχεται εν τέλει να αναγκαστούν να υποβληθούν σε υστερεκτομή.  

Τι είναι τα προδρομικά ομφαλικά αγγεία;

Είναι μια πολύ σπάνια κατάσταση, που επηρεάζει περίπου 1 στις 3100 κυήσεις, κατά την οποία τα η διαδρομή των αιμοφόρων αγγείων από το έμβρυο στον πλακούντα δεν προστατεύεται από τον ομφάλιο λώρο ή από τους ιστούς του πλακούντα και περνά κοντά από τον τράχηλο. 

Τα αγγεία αυτά είναι πολύ εύθραυστα και μπορεί να υποστούν ρήξη κατά τη διάρκεια του τοκετού ή κατά τη ρήξη των εμβρυϊκών υμένων (σπάσιμο νερών). Αυτό είναι πολύ επικίνδυνο καθώς το αίμα που χάνεται προέρχεται από το έμβρυο και όπως είναι γνωστό τα έμβρυα διαθέτουν πολύ μικρή ποσότητα αίματος και δε χρειάζεται να απωλέσουν αρκετό για να έχουν σοβαρές βλάβες ή και να πεθάνουν. Δυστυχώς 6 στα 10 έμβρυα καταλήγουν εάν αυτό συμβεί.

Σε περίπτωση που έχουν διαγνωστεί προδρομικά ομφαλικά αγγεία πριν τον τοκετό, τότε προτείνεται προγραμματισμένη καισαρική μεταξύ 34ης και 36ης εβδομάδας κύησης μετά συνήθως από τη χορήγηση κορτιζόνης (2 ενέσεις με μεσοδιάστημα 12 ή 24 ωρών) που βοηθά στην ωρίμανση των πνευμόνων και άλλων οργάνων του εμβρύου. Εάν ξεκινήσουν συσπάσεις ή συμβεί ρήξη εμβρυϊκών υμένων πρέπει το έμβρυο να γεννηθεί άμεσα με επείγουσα καισαρική.

Παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν την πιθανότητα ύπαρξης προδρομικών είναι η πολύδυμη κύηση και ο χαμηλά προσφυούμενος πλακούντας.