Αντιμετώπιση Κυστών
Ωοθηκών

SERVICES

Διαχείριση ωοθηκικών κύστεων σε προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες

Όπως προαναφέρθηκε το βασικότερο είναι να διαχωρίσουμε τις κύστεις που πιθανόν να είναι κακοήθεις από αυτές που είναι καλοήθεις. Δυστυχώς, προς το παρόν δεν υπάρχουν επαρκείς αλγόριθμοι για τον σκοπό αυτό. Οι δύο επικρατέστεροι είναι αυτός του International Ovarian Tumor Analysis group (IOTA) που προαναφέρθηκε και στηρίζεται μόνο στα υπερηχογραφικά ευρήματα και ο άλλος είναι ο Risk of Malignancy Index (RMI) ο οποίος βασίζεται σε κάποια υπερηχογραφικά ευρήματα αλλά και στη μέτρηση του CΑ-125 στο αίμα, που όπως προαναφέρθηκε δεν είναι ιδιαίτερα βοηθητικός στις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.

– Εάν υπάρχει έντονη υπόνοια για κακοήθεια τότε προχωρούμε άμεσα σε χειρουργική αντιμετώπιση που αναλύεται στην ενότητα καρκίνος των ωοθηκών.

– Αντιμετώπιση ωοθηκικών κύστεων ενδεικτικών για καλοήθεια:

  1. i) Απλές ωοθηκικές κύστεις <5 cm χωρίς συμπτώματα συνήθως εξαφανίζονται αυτόματα σε διάστημα 3 μηνών.
  2. ii) Απλές ωοθηκικές κύστεις 5-7 cm χωρίς συμπτώματα χρήζουν συστηματικής παρακολούθησης.

iii) Ωοθηκικές κύστεις >7 cm χρήζουν απεικόνισης με μαγνητική τομογραφία (MRI) και ενδεχομένως χειρουργική αντιμετώπιση.

  1. iv) Ωοθηκικές κύστεις που κατά τη συστηματική παρακολούθηση επιμένουν ή ακόμα και αυξάνουν σε μέγεθος είναι δύσκολο να πρόκειται για λειτουργικές κύστεις, και ενδεχομένως να προταθεί χειρουργική αντιμετώπιση.

Σύμφωνα με σύγχρονες μελέτες η χρήση αντισυλληπτικών για τη λύση λειτουργικών κύστεων δεν έχει αποτέλεσμα. Σε περιπτώσεις που η κατάσταση της ασθενούς είναι ασταθής (π.χ. εσωτερική αιμορραγία μετά από ρήξη κύστης) ή υπάρχουν συμπτώματα, όπως έντονο κοιλιακό άλγος  (π.χ. σε υποκείμενη συστροφή ωοθήκης) τότε οδηγούμαστε σε επείγουσα χειρουργική αντιμετώπιση.

Η χειρουργική αντιμετώπιση σε ωοθηκικές κύστεις ενδεικτικές για καλοήθεια είναι η λαπαροσκοπική κυστεκτομή. Όπου είναι δυνατόν, πρέπει να επιχειρείται η αφαίρεση τους χωρίς να υπάρξει ρήξη, καθώς ποτέ δεν μπορούμε να αποκλείσουμε σίγουρα την ύπαρξη κακοήθειας πριν να έχουμε τα αποτελέσματα της ιστολογικής εξέτασης. Επίσης όπου είναι δυνατόν, προτείνεται η αφαίρεση της κύστης από το κεντρικό port (ομφαλικό), διότι αυτό έχει συσχετιστεί με λιγότερο μετεγχειρητικό πόνο και γρηγορότερη ανάρρωση συγκριτικά με την αφαίρεση της κύστης από ισομεγέθη περιφερικά ports.

Διαχείριση ωοθηκικών κύστεων σε μεταεμμηνοπαυσιακές γυναίκες

Χρησιμοποιώντας όλες τις πληροφορίες που συλλέξαμε με τα παραπάνω διαγνωστικά εργαλεία, στο group αυτών των γυναικών, δύναται να ακολουθηθούν οι παρακάτω αλγόριθμοι για το διαχωρισμό των κύστεων σε καλοήθεις και δυνητικά κακοήθεις:

– Αυτός του International Ovarian Tumor Analysis group (IOTA), που στηρίζεται αποκλειστικά στα υπερηχογραφικά ευρήματα και αναλύθηκε στην ενότητα Κύστεις Ωοθηκών Προεμμηνοπαυσιακά.

– O Risk of Malignancy Index (RMI), είναι ο συχνότερα χρησιμοποιούμενος για το αυτό το group των γυναικών και υπολογίζεται ως εξής:

RMI = U x M x CA-125

Όπου το U συμβολίζει τα υπερηχογραφικά ευρήματα και σκοράρει 1 πόντο για καθένα από τα παρακάτω: i) Πολύχωρες κύστεις, ii) συμπαγή στοιχεία, iii) μεταστάσεις, iv) ασκίτης και v) αμφοτερόπλευρες αλλοιώσεις. Επομένως, U=0 (όταν δεν υπάρχει τίποτα από τα παραπάνω), U=1 (όταν υπάρχει μόνο ένα από τα παραπάνω) και U=3 (όταν υπάρχουν 2 ή και περισσότερα από τα παραπάνω).
Το M συμβολίζει το εμμηνοπαυσιακό status της ασθενούς: M=1 (όταν η γυναίκα είναι προ της εμμηνόπαυσης) και M=3 (όταν η γυναίκα είναι μετά της εμμηνόπαυσης). Στην προκειμένη περίπτωση απευθυνόμαστε στις μεταεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, επομένως όλες σκοράρουν 3.
Ο δείκτης CA-125 μετράται σε IU/ml, και μπορεί να ποικίλει από 0 έως εκατοντάδες ή και χιλιάδες μονάδες.

Σύμφωνα με το Royal College of Obstetricians and Gynaecologists (RCOG), διαχωρίζουμε τις μεταεμμηνοπαυσιακές ασθενείς με ωοθηκικές κύστεις βάσει του RMI σε δύο κατηγορίες όσον αφορά την περαιτέρω διαχείριση.

Α) Σε εκείνες με RMI<200 οι οποίες εμφανίζουν χαμηλό ρίσκο για την εμφάνιση κακοήθειας. Αυτές με τη σειρά τους διαχωρίζονται σε άλλες δύο υποκατηγορίες:

i) Σε αυτές που εμφανίζουν ωοθηκικές κύστεις οι οποίες πληρούν όλα τα παρακάτω κριτήρια: Είναι απλές, ασυμπτωματικές, με μέγεθος <5 cm, μονόχωρες και εμφανίζονται ετερόπλευρα. Στην περίπτωση αυτή προτείνεται επανεξέταση με υπέρηχο και μέτρηση του CA-125 σε 4 – 6 μήνες. Εν συνεχεία:
(α) Εάν δεν εντοπίζεται πλέον κύστη τότε δεν χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση.
(β) Εάν επιμένει χωρίς αλλαγές, τότε επαναλαμβάνεται επανέλεγχος σε 4-6 μήνες και έπειτα εξατομικεύεται η αντιμετώπιση ανάλογα με την ασθενή.
(γ) Εάν υπάρχουν αλλαγές προτείνεται χειρουργική επέμβαση.

ii) Σε αυτές που εμφανίζουν ωοθηκικές κύστεις οι οποίες πληρούν οποιοδήποτε από τα παρακάτω κριτήρια: Είναι σύνθετες, συμπτωματικές, μέγεθος >5 cm, πολύχωρες ή εμφανίζονται αμφοτερόπλευρα. Στην περίπτωση αυτή προτείνεται χειρουργική επέμβαση με συνηθέστερη τη λαπαροσκοπική αμφοτερόπλευρη ωοθηκεκτομή.Β) Σε εκείνες με RMI≥200 που έχουν αυξημένο ρίσκο για κακοήθεια. Συνεπώς διενεργείται CT άνω και κάτω κοιλίας για τον πλήρη έλεγχο των γειτονικών οργάνων για πιθανές μεταστάσεις και άμεσα ακολουθεί χειρουργική επέμβαση που περιλαμβάνει ολική υστερεκτομή μετά των εξαρτημάτων, εκτομή του επίπλουν και λήψη περιτοναϊκού υγρού για κυτταρολογική εξέταση.